Çocuktan motokurye olmaz. Çocukların yeri okuldur. Adil ücret bir haktır, asgari ücretin altında işçi çalıştırmak suçtur ve hırsızlıktır" dedi.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, parti genel merkezinde düzenlenen 'Emeğin Türkiye'si Motokuryeler Buluşması' programında konuştu. Özel, motokurye sayısının kayıt dışı olanlarla birlikte 350 bin kişiye ulaştığını söyleyerek, "Bunların yüzde 80’i yani yaklaşık 250 bin kişisi pandemiyle birlikte işsiz kalanlardan oluşuyor. İşsiz kalıyor ve yapacak başka bir iş bulamadığı için motokuryelik yapıyor. Pandemide işini kaybedenler bir grup. Üniversite öğrencisi olup ağırlıklı olarak, okuyabilmek için geçinmeye, barınmaya ihtiyacı olup bunun için motokuryelik yapanlar yine önemli bir grup. Önemli bir diğer grup da ikinci iş olarak bu işi yapanlar. O da kimi 8 saat, kimi daha eksik bir mesainin üzerine bu ağır işi yapan, böylelikle bir kazaya yorgunluk ve dikkat dağınıklığı sebebiyle çok daha açık olan bir grup" dedi.
'SIFIRLAMAK GEREKİYOR'
TÜİK’e göre son 5 yılda motosiklet sayısının yüzde 90 arttığını belirten Özel, "Şu an 7 milyona ulaşmış durumda. 2024’te 126 bin olan motokurye, resmi rakamlarla 200 bine çıkmış ama kayıt dışı olanlarla 350 bin kişilik devasa bir sektör haline gelmiş. Sayı arttıkça meslek bilinir görünür oldukça, burada bir örgütlenme, mücadele ve sorunların azalması beklenir ama maalesef böyle olmuyor. Paket başına ücret sistemi, hem sömürüye hem de baskıya mahkum ediyor. Vergi, sigorta primi sizlerin cebinizden çıkıyor. Bir de üstüne yılda 2 kez Motorlu Taşıtlar Vergisi veriliyor. P1 belgesi diye bir şey var; alınmalı, zorunlu ve bu da bir mali yük getiriyor. Vergi almak, Motorlu Taşıtlar Vergisi almak şöyle bir şey; sen aracını alıyorsun. O aracınla geziyorsun, tozuyorsun, çevreyi de kirletiyorsun. Bunun için de devlet senden bir vergi alıyor. Ama işini bu olmaksızın yapanlardan böyle bir vergi almak zorunlu değil, bu işin bir parçası. Hiç olmazsa motokuryeler için Motorlu Taşıtlar Vergisi’ni derhal sıfırlamak, P1 belgesinin ücretini sıfırlamak ve burada bir şey varsa da bunu bu motokurye arkadaşlarımızı kullanan şirketlerden almak gerekiyor. Devletin bence hızla atabileceği 2 adımı biz de bu toplantıdan sonra Meclis zemininde gelecek hafta gündeme getireceğiz" diye konuştu.
'MECLİS'E ÖNEMLİ GÖREV DÜŞÜYOR'
Özel, zorlu hava koşullarında siparişlerin yetiştirilmesi istendiğini söyleyerek, "Sendika, toplu sözleşme hakkı yok. Bu konuda gayret gösteren sendikaların emekleri çok kıymetli ama doğru bir iş kolunun doğru şekilde bu şirketler üzerinden örgütlenmelerine imkan verecek yasal düzenlemeler yapmak lazım. 'Tehlikeli iş kolu' olması lazım. Buna ilişkin mevzuat lazım. 2023’te 68 arkadaşımız hayatını kaybetmiş, 2024’te 63 olmuş. 2024’te 5 kişi az olunca şöyle düşünülmüştür; ‘Acaba alınan bazı tedbirler mi? İyiye mi gidecek bu iş?’ diye. Bu sene, 10 ayda 75’e çıkmış. Yani iyiye giden bir şey yok. 12 ayda 63 olan sayı, bu sene 10 ayda 75’e çıkmış. 3 yılda da burada isimlerini gördüğünüz 206 arkadaşımız hayatını kaybetmiş. Bu konuda Meclis’e önemli görevler düşüyor. Biz bu toplantının bir çıktısı olarak, Meclis’i harekete geçirmek üzere adımlar atacağız. Bunu getireceğiz Meclis zeminine tartışmaya. Kimse, hiçbir platform ‘Ben aracıyım’ diyemez" dedi.
'SÖMÜRÜNÜN DİJİTALLEŞMESİNE SAVAŞ AÇMALIYIZ'
Özel, motokuryelerin güvencesiz ter akıtmasına, yol yapmasına, sigortasız, asgari gelirden yoksun, molası bile yazılımın elinde bu emek sömürüsüne karşı büyük mücadele vermek gerektiğini söyleyerek, "Bu ‘emeğin dijitalleşmesi, dijitalleşen emek bilmem ne’ parlak parlak laflar söylüyorlar, sömürünün dijitalleşmesine sosyal demokrat bir parti sorumluluğu da bundan sonra biz de çok daha fazla şekilde bu işin üzerine gitmeliyiz. Emeğin dijitalleşmesinin yanında sömürünün dijitalleşmesine de savaş açmamız gerekiyor. Bu koruyucu ekipmanların ücretsiz olmasını, sosyal güvenlik primlerinin tüm şirketlere ya da tek şirketle çalışıyorsa direkt oraya yüklenmesini, uygun olmayan şartlara zorlanan şirketlerin mutlaka tespit davalarıyla yakalanıp, hukuken tespit edilip, bu şirketlere sakat bırakmaya, öldürmeye teşebbüs, buna sebebiyet verme gibi meseleler üzerinden olay olduktan sonra değil; olay olmadan önce bunun varacağı sonuçlar açısından suç duyuruları yapmak ve etkin bir hukuki mücadele vermek önemli. Buradan yazılım emekçisi sistemden silebiliyorsa buna hukuk sessiz kalmamalı, itiraz hakkı olmalı. Son kararı makineler değil, vicdan vermeli diye arkadaşlarımız bana önerilerimizi sıralamışlar" diye konuştu.
'SIKI DENETİM YAPILMALI'
Özel, "Esnaf kurye' yalanı ya da ‘Siz bizim iş ortağımızsınız’ yalanından bu sektörün bütün çalışanlarının kurtarılması lazım. ‘Kendi işinin patronusun. Sigortanı kendin yatır, sosyal güvenliğini kendin yap, ekipmanını kendin al’ gibi hem güvencesizliğe, sigortasızlığa, kadrosuzluğa, hem de ekonomik şartlardan dolayı daha kalitesiz ekipmanlar yüzünden hayatın tehlikeye atılmasına karşı net bir duruş göstermek gerekiyor. Yaşam hakkı güvence altına alınmalı. Kuryeye hız dayatan, performans kriterleri getiren, ölümle yarıştıran, dijital ya da normal yollardan verilen ne talimat varsa, bunlar denetlenmeli, önüne geçilmeli. Çocuktan motokurye olmaz. Çocukların yeri okuldur. Bu alana çok sıkı bir denetim yapılmalı. Son olarak da adil ücret bir haktır, asgari ücretin altında işçi çalıştırmak suçtur ve hırsızlıktır. Yıpranma payı vermemek, fazla mesai vermemek. Sonunda bu ayıp maalesef Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde de var. İşi bıraktığı zaman kıdem tazminatı alamamaya sebebiyet verecek, adına ne deniyorsa, esnek çalıştırma, dijital bilmem ne ıvır zıvır. Bunların hepsine karşı mücadele etmek gerekiyor. Buradan bütün şirketlere söylüyorum. Biz kimsenin düşmanı değiliz. Sermayenin düşmanı değiliz. Cumhuriyet Halk Partisi'nin kalkınmacı bir ekonomik programı var. Daha çok kazanmak, daha verimli işlerde çalışmak ve hakça bölüşmek üzerine. Cumhuriyet Halk Partisi, bu sömürü düzeninin baş düşmanıdır. Bu arkadaşlara bu düzeni dayatanların yakasından iki elimizi çekmeyeceğiz" ifadelerini kullandı.
